सौरऊर्जा उद्योगाने सुरक्षिततेच्या बाबतीत खूप मोठा पल्ला गाठला आहे, परंतु इन्स्टॉलर्सच्या संरक्षणाच्या बाबतीत अजूनही सुधारणांना वाव आहे, असे पॉपी जॉन्स्टन लिहितात.
सौरऊर्जा बसवण्याच्या जागा काम करण्यासाठी धोकादायक असतात. लोक उंचीवरून जड, अवजड पॅनेल हाताळत असतात आणि छताच्या जागांवर रेंगाळत राहतात जिथे त्यांना जिवंत विद्युत केबल्स, एस्बेस्टोस आणि धोकादायकपणे गरम तापमानाचा सामना करावा लागू शकतो.
चांगली बातमी अशी आहे की सौर उद्योगात कामाच्या ठिकाणी आरोग्य आणि सुरक्षितता हा विषय अलिकडच्या काळात महत्त्वाचा बनला आहे. काही ऑस्ट्रेलियन राज्ये आणि प्रदेशांमध्ये, कामाच्या ठिकाणी सुरक्षितता आणि विद्युत सुरक्षा नियामकांसाठी सौर प्रतिष्ठापन स्थळे प्राधान्याची बनली आहेत. उद्योग संस्था देखील संपूर्ण उद्योगात सुरक्षितता सुधारण्यासाठी पावले उचलत आहेत.
स्मार्ट एनर्जी लॅबचे जनरल मॅनेजर ग्लेन मॉरिस, जे गेल्या ३० वर्षांपासून सौर उद्योगात काम करत आहेत, त्यांनी सुरक्षिततेत लक्षणीय सुधारणा पाहिली आहे. "असे फार पूर्वी नव्हते, कदाचित १० वर्षांपूर्वी, लोक छतावर फक्त शिडी चढून जायचे, कदाचित हार्नेस लावून, आणि पॅनेल बसवायचे," ते म्हणतात.
उंचीवर काम करणे आणि इतर सुरक्षिततेच्या बाबींवर नियंत्रण ठेवणारा हाच कायदा गेल्या अनेक दशकांपासून अस्तित्वात असला तरी, आता त्याची अंमलबजावणी अधिक जोरदार झाली आहे असे ते म्हणतात.
"आजकाल, सौरऊर्जा बसवणारे बांधकाम व्यावसायिक घर बांधत असल्यासारखे दिसतात," मॉरिस म्हणतात. "त्यांना एज प्रोटेक्शन लावावे लागेल, त्यांच्याकडे साइटवर ओळखल्या जाणाऱ्या कागदोपत्री सुरक्षा कार्य पद्धतीची आवश्यकता आहे आणि कोविड-१९ सुरक्षा योजना लागू कराव्या लागतील."
तथापि, तो म्हणतो की काही प्रमाणात विरोध झाला आहे.
"सुरक्षितता वाढवून पैसे मिळत नाहीत हे आपण मान्य केले पाहिजे," मॉरिस म्हणतात. "आणि जिथे प्रत्येकजण योग्य काम करत नाही अशा बाजारपेठेत स्पर्धा करणे नेहमीच कठीण असते. पण दिवसाच्या शेवटी घरी परतणे हेच महत्त्वाचे असते."
ट्रॅव्हिस कॅमेरॉन हे सुरक्षा सल्लागार कंपनी रीकोसेफचे संस्थापक आणि संचालक आहेत. ते म्हणतात की सौर उद्योगाने आरोग्य आणि सुरक्षा पद्धतींचा समावेश करण्यासाठी खूप मोठा पल्ला गाठला आहे.
सुरुवातीच्या काळात, उद्योग मोठ्या प्रमाणात दुर्लक्षित राहिला, परंतु दररोज मोठ्या प्रमाणात स्थापनेची संख्या आणि घटनांमध्ये वाढ होत असल्याने, नियामकांनी सुरक्षा कार्यक्रम आणि उपक्रम समाविष्ट करण्यास सुरुवात केली.
माजी पंतप्रधान केविन रुड यांच्या नेतृत्वाखाली सुरू करण्यात आलेल्या होम इन्सुलेशन प्रोग्राममधून धडे घेतले आहेत, असे कॅमेरॉन असेही म्हणतात, दुर्दैवाने कामाच्या ठिकाणी आरोग्य आणि सुरक्षिततेच्या अनेक घटनांमुळे हा प्रोग्राम प्रभावित झाला होता. सौरऊर्जा प्रतिष्ठापनांना अनुदान देखील दिले जात असल्याने, सरकार असुरक्षित कामाच्या पद्धती रोखण्यासाठी उपाययोजना करत आहेत.
अजून बराच पल्ला गाठायचा आहे.
सप्टेंबर २०२१ मध्ये स्मार्ट एनर्जी कौन्सिल वेबिनारमध्ये बोलताना सेफवर्क एनएसडब्ल्यूचे सहाय्यक राज्य निरीक्षक मायकेल टिल्डेन यांच्या मते, एनएसडब्ल्यू सुरक्षा नियामकाने गेल्या १२ ते १८ महिन्यांत सौर उद्योगात तक्रारी आणि घटनांमध्ये वाढ पाहिली. त्यांनी सांगितले की हे काही प्रमाणात अक्षय ऊर्जेच्या मागणीत वाढ झाल्यामुळे झाले आहे, जानेवारी ते नोव्हेंबर २०२१ दरम्यान ९०,४१५ प्रतिष्ठापने नोंदवली गेली आहेत.
दुर्दैवाने, त्या काळात दोन मृत्यूंची नोंद झाली.
२०१९ मध्ये, टिल्डेन म्हणाले की नियामकाने धबधब्यांना लक्ष्य करून ३४८ बांधकाम स्थळांना भेट दिली आणि त्यापैकी ८६ टक्के स्थळांवर योग्यरित्या बसवलेल्या शिड्या आढळल्या आणि ४५ टक्के स्थळांवर अपुरे कडेचे संरक्षण होते.
"या क्रियाकलापांमुळे निर्माण होणाऱ्या धोक्याच्या पातळीच्या दृष्टीने हे खूपच चिंताजनक आहे," असे त्यांनी वेबिनारमध्ये सांगितले.
टिल्डेन म्हणाले की, बहुतेक गंभीर दुखापती आणि मृत्यू फक्त दोन ते चार मीटरच्या दरम्यान होतात. त्यांनी असेही सांगितले की, छतावरून पडण्याऐवजी, छतावरून पडल्याने बहुतेक प्राणघातक दुखापती होतात. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, तरुण आणि अननुभवी कामगार पडणे आणि इतर सुरक्षा उल्लंघनांना बळी पडतात.
बहुतेक कंपन्यांना सुरक्षा नियमांचे पालन करण्यास प्रवृत्त करण्यासाठी मानवी जीव गमावण्याचा धोका पुरेसा असला पाहिजे, परंतु $500,000 पेक्षा जास्त दंड होण्याचा धोका देखील आहे, जो अनेक लहान कंपन्यांना व्यवसायातून बाहेर काढण्यासाठी पुरेसा आहे.
उपचारापेक्षा प्रतिबंध चांगला.
कामाची जागा सुरक्षित आहे याची खात्री करण्यासाठी सुरुवात होते ती संपूर्ण जोखीम मूल्यांकन आणि भागधारकांशी सल्लामसलत करून. सुरक्षित काम पद्धतीचे विधान (SWMS) हे एक दस्तऐवज आहे जे उच्च-जोखीम असलेल्या बांधकाम कामाच्या क्रियाकलाप, या क्रियाकलापांमुळे उद्भवणारे धोके आणि जोखीम नियंत्रित करण्यासाठी केलेल्या उपाययोजनांचे वर्णन करते.
सुरक्षित कामाच्या जागेचे नियोजन कर्मचारी पाठवण्यापूर्वीच सुरू करणे आवश्यक आहे. कोटिंग प्रक्रियेदरम्यान आणि पूर्व-तपासणी दरम्यान ते स्थापनेपूर्वी सुरू झाले पाहिजे जेणेकरून कामगारांना सर्व योग्य उपकरणांसह पाठवले जाईल आणि कामाच्या खर्चात सुरक्षिततेच्या आवश्यकतांचा समावेश केला जाईल. कामगारांसोबत "टूलबॉक्स टॉक" हा आणखी एक महत्त्वाचा टप्पा आहे ज्यामुळे सर्व टीम सदस्यांना विशिष्ट कामाच्या विविध जोखमींचा सामना करावा लागतो आणि ते कमी करण्यासाठी योग्य प्रशिक्षण मिळाले आहे याची खात्री करता येते.
कॅमेरॉन म्हणतात की सौर यंत्रणेच्या डिझाइन टप्प्यात सुरक्षिततेचाही समावेश असावा जेणेकरून स्थापनेदरम्यान आणि भविष्यातील देखभालीदरम्यान होणाऱ्या घटना टाळता येतील. उदाहरणार्थ, जर सुरक्षित पर्याय असेल तर इंस्टॉलर स्कायलाईटजवळ पॅनेल लावणे टाळू शकतात किंवा कायमस्वरूपी शिडी बसवू शकतात जेणेकरून जर काही बिघाड किंवा आग लागली तर कोणीतरी इजा किंवा हानी न करता लवकर छतावर चढू शकेल.
ते पुढे म्हणतात की संबंधित कायद्यात सुरक्षित डिझाइनबाबत काही कर्तव्ये आहेत.
"मला वाटतं अखेर नियामक याकडे लक्ष देऊ लागतील," तो म्हणतो.
पडणे टाळणे
पडण्याचे व्यवस्थापन करण्यासाठी नियंत्रणांची एक श्रेणीरचना अवलंबली जाते जी कडांवरून, स्कायलाइट्सवरून किंवा ठिसूळ छताच्या पृष्ठभागावरून पडण्याचे धोके दूर करण्यापासून सुरू होते. जर एखाद्या विशिष्ट जागेवर धोका दूर करता येत नसेल, तर इंस्टॉलर्सना सर्वात सुरक्षित ते सर्वात धोकादायक अशा जोखीम कमी करण्याच्या धोरणांच्या मालिकेतून काम करावे लागते. मुळात, जेव्हा कामाची सुरक्षा निरीक्षक साइटवर येतो तेव्हा कामगारांना ते उच्च पातळीवर का जाऊ शकले नाहीत हे सिद्ध करावे लागते अन्यथा त्यांना दंड भरावा लागतो.
उंचीवर काम करताना तात्पुरते कडा संरक्षण किंवा मचान हे सामान्यतः सर्वोत्तम संरक्षण मानले जाते. योग्यरित्या स्थापित केलेले, हे उपकरण हार्नेस सिस्टमपेक्षा खूपच सुरक्षित मानले जाते आणि उत्पादकता देखील सुधारू शकते.
या उपकरणांमधील प्रगतीमुळे ते बसवणे सोपे झाले आहे. उदाहरणार्थ, वर्कसाईट इक्विपमेंट कंपनी साइटटेक सोल्युशन्स EBARCKET नावाचे उत्पादन देते जे जमिनीवरून सहजपणे स्थापित केले जाऊ शकते त्यामुळे कामगार छतावर असताना, ते कडेवरून पडण्याचा कोणताही मार्ग नाही. ते दाब-आधारित प्रणालीवर देखील अवलंबून असते म्हणून ते घराशी शारीरिकरित्या जोडले जात नाही.
आजकाल, हार्नेस प्रोटेक्शन - एक कामाची पोझिशनिंग सिस्टम - फक्त तेव्हाच परवानगी आहे जेव्हा स्कॅफोल्डिंगच्या कडा संरक्षण शक्य नसते. टिल्डेन म्हणाले की जर हार्नेस वापरण्याची आवश्यकता असेल तर, प्रत्येक अँकरपासून प्रवासाची सुरक्षित त्रिज्या सुनिश्चित करण्यासाठी अँकर पॉइंट लोकेशनसह सिस्टम लेआउट दर्शविण्यासाठी दस्तऐवजीकरण केलेल्या योजनेसह ते योग्यरित्या सेट करणे अत्यंत महत्वाचे आहे. डेड झोन तयार करणे टाळले पाहिजे जिथे हार्नेसमध्ये पुरेसे स्लॅक असेल जेणेकरून कामगार पूर्णपणे जमिनीवर पडू शकेल.
टिल्डेन म्हणाले की कंपन्या पूर्ण कव्हरेज प्रदान करू शकतील याची खात्री करण्यासाठी दोन प्रकारचे एज प्रोटेक्शन वापरत आहेत.
आकाशकंदीलांकडे लक्ष ठेवा
स्कायलाइट्स आणि इतर अस्थिर छतावरील पृष्ठभाग, जसे की काच आणि कुजलेले लाकूड, योग्यरित्या व्यवस्थापित न केल्यास धोकादायक ठरू शकतात. कामगार छतावर उभे राहू नयेत म्हणून उंच कामाचे व्यासपीठ वापरणे आणि संरक्षक रेलसारखे भौतिक अडथळे यांचा समावेश आहे.
साइटटेकचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी एरिक झिमरमन म्हणतात की त्यांच्या कंपनीने अलीकडेच एक जाळीदार उत्पादन जारी केले आहे जे स्कायलाइट्स आणि इतर नाजूक भागांना कव्हर करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे. ते म्हणतात की मेटल माउंटिंग सिस्टम वापरणारी ही प्रणाली पर्यायांपेक्षा खूपच हलकी आहे आणि लोकप्रिय आहे, २०२१ च्या उत्तरार्धात उत्पादन लाँच झाल्यापासून ५० हून अधिक विकली गेली आहेत.
विद्युत धोके
विद्युत उपकरणांशी व्यवहार केल्याने विजेचा धक्का किंवा विद्युत शॉक लागण्याची शक्यता देखील वाढते. हे टाळण्यासाठी महत्त्वाचे उपाय म्हणजे एकदा वीज बंद केल्यानंतर ती पुन्हा चालू करता येणार नाही याची खात्री करणे - लॉक आउट/टॅग आउट पद्धती वापरणे - आणि विद्युत उपकरणे चालू नाहीत याची खात्री करणे.
सर्व विद्युत काम हे पात्र इलेक्ट्रिशियनने केले पाहिजे किंवा प्रशिक्षणार्थीचे पर्यवेक्षण करण्यासाठी पात्र असलेल्या व्यक्तीच्या देखरेखीखाली केले पाहिजे. तथापि, कधीकधी, अयोग्य लोक विद्युत उपकरणांसह काम करतात. ही प्रथा बंद करण्यासाठी प्रयत्न केले जात आहेत.
मॉरिस म्हणतात की विद्युत सुरक्षेचे मानके मजबूत आहेत, परंतु जिथे काही राज्ये आणि प्रदेश कमी पडतात ते विद्युत सुरक्षेच्या अनुपालनात आहेत. ते म्हणतात की व्हिक्टोरिया आणि काही प्रमाणात, ACT मध्ये सुरक्षिततेसाठी सर्वाधिक वॉटरमार्क आहेत. ते पुढे म्हणतात की लघु-स्तरीय अक्षय ऊर्जा योजनेद्वारे संघीय सवलत योजनेत प्रवेश करणाऱ्या इंस्टॉलर्सना स्वच्छ ऊर्जा नियामकांकडून भेट मिळण्याची शक्यता आहे कारण ते मोठ्या प्रमाणात साइट्सची तपासणी करते.
"जर तुमच्यावर असुरक्षित चिन्ह असेल तर ते तुमच्या मान्यतावर परिणाम करू शकते," तो म्हणतो.
तुमची पाठ वाचवा आणि पैसे वाचवा
जॉन मस्टर हे HERM लॉजिकचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी आहेत, ही कंपनी सौर पॅनेलसाठी झुकलेल्या लिफ्ट पुरवते. हे उपकरण छतावर सौर पॅनेल आणि इतर जड उपकरणे उचलणे जलद आणि सुरक्षित करण्यासाठी डिझाइन केले आहे. हे इलेक्ट्रिक मोटर वापरून ट्रॅकच्या संचावर पॅनेल उचलून कार्य करते.
तो म्हणतो की छतावर पॅनेल बसवण्याचे अनेक वेगवेगळे पर्याय आहेत. त्याने पाहिलेला सर्वात अकार्यक्षम आणि धोकादायक मार्ग म्हणजे एक इंस्टॉलर एका हाताने सोलर पॅनेल घेऊन शिडी चढतो आणि नंतर पॅनेल छताच्या कडेला उभ्या असलेल्या दुसऱ्या इंस्टॉलरकडे देतो. दुसरा अकार्यक्षम मार्ग म्हणजे जेव्हा इंस्टॉलर ट्रकच्या मागे किंवा उंच पृष्ठभागावर उभा असतो आणि छतावर असलेल्या एखाद्याला ते वर खेचण्यासाठी सांगतो.
"हे शरीरासाठी सर्वात धोकादायक आणि कठीण आहे," मस्टर म्हणतात.
सुरक्षित पर्यायांमध्ये सिझर लिफ्ट, ओव्हरहेड क्रेन आणि HERM लॉजिक द्वारे प्रदान केलेले उचललेले कामाचे प्लॅटफॉर्म यांचा समावेश आहे.
मस्टर म्हणतात की गेल्या काही वर्षांत या उत्पादनाची चांगली विक्री झाली आहे, याचे एक कारण म्हणजे उद्योगाच्या कडक नियामक देखरेखीचा प्रतिसाद. ते असेही म्हणतात की कंपन्या या उपकरणाकडे आकर्षित होतात कारण ते कार्यक्षमता वाढवते.
"अत्यंत स्पर्धात्मक बाजारपेठेत, जिथे वेळ हा पैसा आहे आणि जिथे कंत्राटदार कमी टीम सदस्यांसह अधिक काम करण्यासाठी कठोर परिश्रम करतात, तिथे इन्स्टॉलेशन कंपन्या या उपकरणाकडे आकर्षित होतात कारण ते कार्यक्षमता वाढवते," तो म्हणतो.
"व्यावसायिक वास्तव म्हणजे तुम्ही जितक्या लवकर सेट अप कराल आणि छतावर साहित्य जितक्या लवकर हस्तांतरित कराल तितक्या लवकर तुम्हाला गुंतवणुकीवर परतावा मिळेल. त्यामुळे खरा व्यावसायिक फायदा होईल."
प्रशिक्षणाची भूमिका
सामान्य इंस्टॉलर प्रशिक्षणाचा भाग म्हणून पुरेसे सुरक्षा प्रशिक्षण समाविष्ट करण्याबरोबरच, झिमरमन असा विश्वास ठेवतात की नवीन उत्पादने विकताना उत्पादक कामगारांना कौशल्य वाढविण्यात भूमिका बजावू शकतात.
"सामान्यतः असे घडते की कोणीतरी एखादे उत्पादन खरेदी करेल, परंतु ते कसे वापरावे याबद्दल फारशा सूचना नसतात," तो म्हणतो. "काही लोक सूचना वाचत नाहीत."
झिमरमनच्या कंपनीने व्हर्च्युअल रिअॅलिटी प्रशिक्षण सॉफ्टवेअर तयार करण्यासाठी एका गेमिंग फर्मला नियुक्त केले आहे जे ऑनसाईट उपकरणे बसवण्याच्या क्रियाकलापाचे अनुकरण करते.
"मला वाटतं की अशा प्रकारचे प्रशिक्षण खरोखरच महत्त्वाचे आहे," तो म्हणतो.
स्वच्छ ऊर्जा परिषदेच्या सौर प्रतिष्ठापक मान्यता सारखे कार्यक्रम, ज्यामध्ये व्यापक सुरक्षा घटक समाविष्ट आहे, सुरक्षित प्रतिष्ठापन पद्धतींसाठी मानक वाढविण्यास मदत करतात. ऐच्छिक असले तरी, प्रतिष्ठापकांना मान्यता मिळविण्यासाठी मोठ्या प्रमाणात प्रोत्साहन दिले जाते कारण केवळ मान्यताप्राप्त प्रतिष्ठापकच सरकारद्वारे प्रदान केलेल्या सौर प्रोत्साहनांमध्ये प्रवेश करू शकतात.
इतर धोके
कॅमेरॉन म्हणतात की एस्बेस्टोसचा धोका हा नेहमीच लक्षात ठेवण्याची गोष्ट आहे. इमारतीच्या वयाबद्दल प्रश्न विचारणे हे एस्बेस्टोसच्या शक्यतेचे मूल्यांकन करण्यासाठी सहसा एक चांगला प्रारंभिक बिंदू असतो.
योग्य देखरेख आणि प्रशिक्षण प्रदान करताना तरुण कामगार आणि शिकाऊ विद्यार्थ्यांकडे विशेष लक्ष दिले पाहिजे.
कॅमेरॉन असेही म्हणतात की ऑस्ट्रेलियातील कामगारांना छतावर आणि छताच्या पोकळीत असल्याने तीव्र उष्णतेचा सामना करावा लागत आहे, जिथे तापमान ५० अंश सेल्सिअसपेक्षा जास्त असू शकते.
दीर्घकालीन ताणतणावांच्या बाबतीत, कामगारांनी सूर्यप्रकाश आणि चुकीच्या स्थितीत राहिल्यामुळे होणाऱ्या दुखापतींबद्दल जागरूक असले पाहिजे.
पुढे जाऊन, बॅटरी सुरक्षिततेवरही अधिक लक्ष केंद्रित केले जाईल असे झिमरमन म्हणतात.
पोस्ट वेळ: नोव्हेंबर-२५-२०२१